پیدایش و تحوّل اغلب صنایع مرهون فناوریست.صنعت فولاد هم با خلق تکنولوژیهای جدید متحول شده است. همچنین افزایش و تنوع نیاز بازارها،ضرورت افزایش توان تولیدی و تنوع بخشی به محصولات فولادی را اجتناب ناپذیر کرده است.از سویی دیگر الزامات دنیای آینده در مصرف بهینه انرژی و یا تغییر رویکرد به انرژیهای تجدید پذیر بمنظور کاهش مخاطرات زیست محیطی،منجر به ظهور تکنولوژیهای جدیدی برای پاسخگویی به این الزامات شده است که همینها،اکثر صنایع از جمله فولادی ها را دستخوش تغییرات اساسی دیگری خواهد کرد.در همین خصوص مصاحبه ای با رسول دانیال زاده مدیر بزرگترین گروه تولیدی محصولات فولادی در بخش خصوصی کشور بشرح ذیل بعمل آمده است.
سوال:نقش کلّی فناوری در کسب و کارها و صنایع فولادی چیست؟
رسول دانیال زاده:فناوری در همه زمینه ها موجب بهبود عملکرد کسب و کارها شده و صنایع فولادی هم از این قاعده مستثنی نیستند.همچنین تنوع فناوریهای،همه وجوه کار را متاثر کرده بنحویکه در همه اجزاء صنعت بطور مستقیم و غیرمستقیم بکار گرفته شده است.شاید تا چندی پیش،فناوری ابزاری در خدمت تسهیل در امور بود اما امروزه میتواند به عنوان رکنی اساسی ایفای نقش کند بدین معنا که بدون وجود آن ماهیت کسب و کار شکل نمیگیرد.امّا انواع دیگری از تکنولوژیها همچون فناوری اطلاعات وجود دارند که در تعامل با سایر ارکان اصلی همچون؛تدارک و تامین،تولید،فروش،امورمالی و منابع انسانی و غیره، میتواند مستقیماً بر بهبود اثربخشی فرآیندهای این ارکان،تاثیر مثبت بگذارند.
سوال:فناوری اطلاعات چه کاربردی در صنابع فولادی دارد؟
رسول دانیال زاده: فناوری اطلاعات شامل مجموعه ایی از سخت افزارها و نرم افزارها و شبکه های کامپیوتری بوده که سالها در بخشهای مختلف مورد بهره برداری قرار گرفته و روز به روز با افزایش توانمندی های خود موجب کمک بیشتری به کسب و کارها و صنایع شده اند.وسعت و بزرگی صنایع فولادی که بعضاً بخشهای مختلف ستادی و تولید و پشتیبانیِ آن،در مراکز مختلف مستقر هستند،اعمال کنترل و نظارتهای مدیریتی را دشوار میکند که به مدد فناوری اطلاعات این مشکل تا حد زیادی رفع شده است.بطوریکه با پیشرفت تکنولوژیهای این حوزه،امکانات و سهولت بیشتری حاصل می شود.یا در بخش طراحی های مهندسی،رفته رفته نقش ابزارهای جدید این حوزه همچون واقعیت مجازی و واقعیت افزوده و حتی پرینترهای سه بعدی به بالا رفتن دقت در این حوزه کمک شایانی خواهد کرد.
یکی دیگر از مزیتهای این تکنولوژی کمک به اخذ تصمیمات درست مدیریتی است.به هر حال اصلی ترین نقش هر مدیری اتخاذ تصمیمات مناسب است که باید متضمن سه مولفه دقت،صحت و سرعت باشد.امری که با بزرگتر شدن سازمان دشوارتر هم میشود.از طرفی بزرگی صنعت فولاد و وجود متغیرهای فراوان در آن،یکی از چالشهای اصلی مدیران این صنعت است.در همین خصوص نرم افزارهای هوشمند میتوانند بعنوان یک دستیار مطمئن،کاملاً قابل اتکاء باشند.اصولاً این تکنولوژی میتواند بهترین تصمیم ساز برای مدیران این صنعت باشد.فرآیند چهار مرحله¬ایی تصمیم سازی کار پیچیده ایست که هرگونه خطا در آن،موجب انحراف از تصمیم درست خواهد شد.در این مراحل چهار گانه میبایست؛ابتدا نسبت به جمع آوری همه داده های سازمان و صنعت اقدام و بعد آنها را در بستری مناسب ذخیره نمود.در مرحله بعدی هم انواع پردازشها روی آنها اعمال و در نهایت با تحلیل دقیق در اختیار مدیر سازمان قرار گیرد.نمونه ای از این سامانه ها،هوش تجاری و یا سامانه های سلامت اقتصادیست که استفاده از آنها در این صنعت رایج شده است.به نظر با رشد و توسعه تکنولوژی هوش مصنوعی،این سامانه ها هم پیشرفته تر شده و شاید روزی،همه تصمیمات مدیریتی را هم هوش مصنوعی بجای انسان بگیرد.سایر مزیتهای استفاده از فناوری اطلاعات همچون برنامه ریزی و کنترل تولید، برنامه ریزی تعمیرات و توقفات،محاسبه بهای تمام شده،برنامه ریزی فروش و کنترل نظامات اداری و غیره هم،به بدیهیاتی تبدیل شده که بدون بهره مندی از آنها،ادامه فعالیت در این بخشها ممکن نیست.
سوال:به چند نمونه از فناوریهایی که بطور مستقیم به صنعت فولاد کمک میکنند اشاره بفرمایید.
رسول دانیال زاده: بخش مهمی از انواع فناوریها ناظر بر حوزه تولید این صنعت است که برخی بطور مستقیم مرتبط با فرآیند تولید و برخی هم در بخش پشتیبانی از تولید کاربرد دارد.بعنوان نمونه همانطور که میدانید،یکی از اصلی ترین الزامات این صنعت انرژیست،که جدای از هزینه¬های سنگین،دشواریهای زیادی برای تامین کافی آن وجود دارد.در همین خصوص،فناوری میتواند با ارائه راه کارهای مناسب علاوه بر کاهش میزان مصارف،استفاده مجدد از آنها در چرخه تولید ممکن کند.مثلاً انرژی حرارتی ناشی از فعالیت کوره ها که عمدتاً از مسیر دودکش ها با دود حاصل از احتراق دمپ میشود منبع ارزشمندی برای سایر نیازمندی های خطوط تولیدیست که با برخی تکنولوژیها،میتوان از آن بهره برادی کرد.یا یکی دیگر از چالشهای صنایع فولادی،تعداد زیاد مصرف کنندگان سلفی در خطوط تولیدیست که علاوه بر تحمیل هزینه های گزاف مصرف راکتیو،بعضاً بعنوان یکی از دلایل ایجاد انواع هارمونی های مزاحم هم شناخته میشوند که ممکن است موجب لطمات سنگین به تجهیزات تولیدی شود.در این زمینه هم تکنولوژیهایی وجود دارد که استفاده از آنها موجب کاهش اینگونه عوارض خواهد شد.
یکی دیگر از انواع تکنولوژی ها که در صنعت فولا کاربردی روزافزون پیدا کرده فناوریهای اتوماسیون فرآیند تولید است.در جریان تولید یک محصول فولادی فارغ از شاخه صنعتی آن،متغیرها و مولفه های زیادی نقش دارند که رصد و کنترل و اعمال نظر اپراتوری در آنها کاری بسیار دشوار است تا حدّی¬که هرگونه خطایی منجر به افت کمیّت و کیفیت محصول و یا حتی توقف خط تولید و یا بروز خسارات فنی سنگین میشود.اساساً توقفهای بدون برنامه در خطوط تولیدی زیانهای زیادی در پی دارد و اینگونه توقفات،هزینه های گزافی بر مجموعه های صنعتی تحمیل کرده و از آن مهمتر موجب کاهش زمان در دسترس تولید میشود که این خود زیان بزرگتری است.از همین رو بکارگیری تکنولوژیهای جدید در این بخش،تا حد زیادی میتوانند موجب اثربخشی بیشتر شوند.
سوال:پیشرفت تکنولوژی چه تأثیراتی بر حال و آینده این صنعت میگذارد؟
رسول دانیال زاده: پیشرفت در این نوع تکنولوژیها علاوه بر دسترسی ارزانتر،موجب افزایش دقت و سرعت در امور شده و طبعاً بر افزایش کمّی و کیفی محصولات هم اثر میگذارد.اینها نمونه های کوچکی از انبوه تکنولوژیهای مورد استفاده در صنایع فولادیست که با گذر زمان بر دامنه تنوع و اثربخشی آنها اضافه میشود و بهره برداری از آنها را اجتناب ناپذیر کرده است.امّا کلان ترین تکنولوژی های این حوزه،ناظر بر ماهیّت کلّ صنعت و فرآیندهای آتیِ حاکم بر شیوه های تولید آن است که اغلب متاثر از خلق نیازهای جدید برای تولید محصولات جدید بوده و برخی هم ناشی از جدّی تر شدن بحث تغییرات اقلیمی و ضرورت تغییر رویکرد از سوختهای رایج به منابع انرژی جدید است.در جای دیگری از این مصاحبه به تفصیل به این موضوع پرداخته ام،امّا اجمالاً عرض میکنم محدویتهای استفاده از منابع نفت و گاز بدلیل سطح آلایندگی بالای آنها،اغلبِ صنایع بزرگ را وادار به استفاده از سوخت جایگزین خواهد کرد.اینکه انرژیهای جایگزین مناسب در آینده کدامند و از چه طریقی تامین میشوند هنوز بطور واضح مشخص نیست اما از سوختهای هیدروژنی و یا انرژیهای تجدید پذیری نظیر انرژیهای خورشیدی و بادی بعنوان آلترناتیو نام میبرند.شاید در این مقطع زمانی،استفاده از این نوع انرژیها گران باشد و شاید هم راندمان پایینی داشته باشند ولی بالاخره این جایگزینی رخ خواهد داد و روند جایگزینی هم قطعاً از طریق تحولات تکنولوژیکی خواهد بود.نکته اینجاست که،باید ضمن استفاده حداکثری از تکنولوژیهای فعلی،خود را آماده دستیبابی به تکنولوژیهای آتی نیز نمائیم.