مصاحبه با رسول دانیال زاده کارآفرین برتر در خصوص استفاده بهینه از منابع طبیعی و انرژی در صنعت فولاد

برداشت بیش از اندازه ی منابع طبیعی بعنوان مواد اولیه و سوخت و استفاده نامناسب از آنها، علاوه بر اینکه حجم ذخائر این مواد را کاهش داده، موجب آسیبهای جدی به محیط زیست شده است. صنعت فولاد یکی از بزرگترین مصرف کنندگان مواد معدنی است که برای تبدیل آنها به محصولات مختلف انرژی زیادی مصرف میکند که ضرورت بهینه سازی را دو چندان کرده است. مصاحبه حاضر بخشی از گفتگو با رسول دانیال زاده مدیر بزرگترین گروه تولیدی محصولات فولادی در بخش خصوصی کشور پیرامون استفاده بهینه از منابع طبیعی و انرژی در صنعت فولاد است.

در ابتدا از رسول دانیال زاده سوال شد که ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی و منابع طبیعی چیست؟ وی در پاسخ گفت:

منابع طبیعی موهبتی خدادادی است که حیات همه موجودات بدان وابسته است.رفتار یک صد و اندی ساله بشر باعث شده بخش زیادی از این منابع ارزشمند در مخاطره جدی قرار گیرد.ضمن اینکه مصرف بی رویه و غیراصولی این منابع،موجب آسیبهای جدی به زمین و ذخایر ارزشمند آن شده است.از طرف دیگر اتکاء بشر برای بقاء،به همین منابع است و بخش عمده‌ی منابع انرژی مورد نیاز خود را از طبیعت تامین میکند.شکل زندگی امروزه و فعالیتهای مختلف روزمره هم وابستگی بیش از پیشی به انواع انرژیها پیدا کرده تا جائیکه عملاً زندگی بدون آنها، ناممکن و فعالیتهای جاری، بطور کل مختل خواهد شد. به همین منظور ضروریست تعادلی بین تولید و مصرف این منابع برقرار شود.تنوع مصارف و حجم بالای آن هم،باعث شده تا ارزانترین و در دسترس‌ترین منابع انرژی مورد توجه و استفاده بیشتر قرارگیرند. دانیال زاده یکی از دلایل اصلی رشد تقاضا برای انرژی را رشد اقتصادی و افزایش جمعیت برشمرد و اعتقاد دارد: بعد از نفت و ذغال سنگ،سهم گاز و انرژیهای هسته ای و هیدرولیکی از سایر منابع همچون بادی و خورشیدی بیشتر است.از طرف دیگر میزان تولید انرژی به نسبت حجم بالای مصرف،کاملاً ناتراز است.

دانیال زاده در پاسخ این سوال که سهم فولاد از مصرف کل انرژی چقدراست و آیا در ایران مشکلی برای تامین آن وجود دارد؟گفت:صنایع بزرگی از جمله فولاد در صدر مصرف کنندگان بزرگ انرژی قرار دارند و سهم فولاد هم از مصرف کل،نزدیک 25 درصد برآورد میشود.ایران هم علیرغم برخورداری از منابع سرشار نفتی و گازی دچار ناترازی بین تولید و مصرف است تا جائیکه در پیک مصارف برق و گاز،ناگزیر از اعمال محدویتهایی است.از دیگر عوامل قابل توجه در بحث انرژی میزان آلایندگی و اثرات مخرب زیست محیطی نوع انرژیهای مصرفی در کنار بهای آن است.در ایران بهای انواع حاملهای انرژی متناسب با اندازه و شیوه مصرف محاسبه میشود و مصرف کنندگان بزرگ صنعتی بویژه فولادی ها،مشمول هزینه­ی بیشتری ناشی از مصرف نادرست و یا زیاد خواهند شد.

با عنایت به اینکه یکی از اصلی ترین مولفه ها در محاسبه بهای تمام شده محصولات فولادی،هزینه انواع حاملهای انرژیست،لذا بدیهی است با بالا رفتن بهای انرژی،میزان رقابت پذیری در بازارها،بشدت متاثر از این فاکتور بوده و اثر مستقیم و قابل توجهی بر آن میگذارد.همه این نکاتی که برشمردم ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی را دو چندان میکند.البته بهینه سازی به معنای کاهش مصرف نیست بلکه استفاده  کافی و صحیح از انرژی و تلاش برای جلوگیری از هدر رفتن آن به هر نحو ممکن و البته بازیافت و استفاده مجدد از آن در چرخه مصرف است.

دانیال زاده در پاسخ این سوال که سهم فولاد از مصرف کل انرژی چقدراست و آیا در ایران مشکلی برای تامین آن وجود دارد؟ گفت:

صنایع بزرگی از جمله فولاد در صدر مصرف کنندگان بزرگ انرژی قرار دارند و سهم فولاد هم از مصرف کل،نزدیک 25 درصد برآورد میشود.ایران هم علیرغم برخورداری از منابع سرشار نفتی و گازی دچار ناترازی بین تولید و مصرف است تا جائیکه در پیک مصارف برق و گاز،ناگزیر از اعمال محدویتهایی است.از دیگر عوامل قابل توجه در بحث انرژی میزان آلایندگی و اثرات مخرب زیست محیطی نوع انرژیهای مصرفی در کنار بهای آن است.در ایران بهای انواع حاملهای انرژی متناسب با اندازه و شیوه مصرف محاسبه میشود و مصرف کنندگان بزرگ صنعتی بویژه فولادی ها،مشمول هزینه¬ی بیشتری ناشی از مصرف نادرست و یا زیاد خواهند شد.با عنایت به اینکه یکی از اصلی ترین مولفه ها در محاسبه بهای تمام شده محصولات فولادی،هزینه انواع حاملهای انرژیست،لذا بدیهی است با بالا رفتن بهای انرژی،میزان رقابت پذیری در بازارها،بشدت متاثر از این فاکتور بوده و اثر مستقیم و قابل توجهی بر آن میگذارد.همه این نکاتی که برشمردم ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی را دو چندان میکند.البته بهینه سازی به معنای کاهش مصرف نیست بلکه استفاده کافی و صحیح از انرژی و تلاش برای جلوگیری از هدر رفتن آن به هر نحو ممکن و البته بازیافت و استفاده مجدد از آن در چرخه مصرف است.

رسول دانیال زاده درخصوص روشهای بهینه سازی در فولاد میگوید:

در صنایع فولادی که جزو مصرف کنندگان بزرگ محسوب میشوند راهکارهایی برای نیل به این هدف وجود دارد که سعی میکنم به برخی از آنها اشاره کنم. قبل از هر اقدامی لازم است شناخت کافی از اندازه مصرف هر یک از تجهیزات و مراکز مصرف بعلاوه شناسایی دقیق کانون های اتلاف انرژی بعمل آید. با توجه به این مرحله،به نظر در قدم اول با جلوگیری از هدر رفت انرژی و نیز اصلاح الگوی مصرف،میتوان مقدماتِ اقداماتِ اساسی را فراهم نمود. یکی از اصلی ترین اقدامات،استفاده از تکنولوژیهای جدید در این صنعت است.زیرساختهای احداثی در این صنعت به مرور دچار فرسودگی شده که یکی از عوارض آن پرتی بالای انرژیست. علاوه بر اینکه در ساخت تجهیزات جدید با فناوریهای نو،توجه ویژه ای به میزان انرژی مصرفی آنها شده است بطوریکه نسبت به نسلهای قبلی خود از مصرف کمتری برخوردارند.دانیال زاده اضافه کرد:بخش مهم دیگری از این اقدامات ناظر بر بهبود فرآیند تولید و کنترل آن است.گستردگی زنجیره تولید فولاد باعث شده صنایع مختلفی با تجهیزات و فرآیندهای متفاوت فعالیت کنند.شاید عمده مصرف کنندگان بزرگ این زنجیره،فولادسازان و نوردکاران باشند که در فرآیند تولیدشان از انواع کوره ها برای ذوب و ریخته گری،پیش گرم و یا عمیات حرارتی استفاده میکنند. در صنایع مرتبط با ذوب و ریخته گری اقداماتی همچون: پیشگرم قراضه، دو پوسته کردن کوره ها، خروج مواد ذوبی از کف بصورت گریز از مرکز،استفاده از مشعل های اکسیژن، استفاده از ترانسفورماتورهای با توان بالا،بازیابی گاز کوره بلند، بازیابی حرارت سرباره، در کنار بسیاری از اقدامات دیگر میتواند میزان قابل توجهی از انرژیهای مصرفی را کاهش دهد که گزینش و استفاده از آنها در حوزه کاری متخصصان این شاخه صنعتی است.در حوزه نورد گرم هم مجموعه اقداماتی در فرآیند تولید مثل:تنظیم دمای مناسب برای پیشگرم،شارژ گرم،کنترل فرآیند در نورد گرم ،استفاده از مشعل‌های با شعله نامرئی، عایق کاری مناسب کوره‌ها، بازیابی حرارتی از دودکش ها، بازیابی حرارت اتلافی از آب خنک کننده و دیگر اقدامات جزو برنامه های کاهنده انرژیست.برای نورد سرد هم فرصتهای بهینه سازی مصرف انرژی نظیر: بازیابی حرارت در خط آنیل،کاهش مصرف بخار در خط اسید شویی و در صورت امکان استفاده از کوره آنیل پیوسته وجود دارد.

دانیال زاده ادامه داد:

در سایر حلقه های بالادستی و پایین دستی این صنعت بزرگ هم میتوان سلسه اقدامات زیادی برای این بهینه سازی مصرف انرژی انجام داد. در این مورد هم باید بر نقش غیر قابل انکار بکارگیری از تکنولوژیهای نو در بهبود کنترل فرآیند تولید تاکید کرد. امّا یک نکته دیگر که منشاء هزینه ها و آسیب های زیادی در کارخانجات فولادی میشود بحث مصارف سلفی است. این مصارف نه تنها هزینه هایی بالایی ناشی از افزایش برق راکتیو را به این صنایع تحمیل میکند بلکه باعث بروز هارمونیک های مزاحم و مخرب هم میشود در این خصوص هم استقرار بانکهای خازنی و سایر تجهیزات مرتبط،به کاهش چشم گیر این مصارف کمک کرده و سطح آسیبهای احتمالی را تا حد قابل قبولی کاهش میدهد. نکته دیگر بهره گیری از سایر منابع انرژی نظیر بادی و خورشیدی بعنوان انرژی های تجدید پذیر است.